Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, Türkiye ile ilişkilerde son durumun yapıcı adımların atılmasına imkan tanıdığını belirterek, olası tüm işbirliği alanlarında gelişme sağlanması amacıyla Yüksek Düzeyli Diyalog toplantılarına ağırlık verilmesi tavsiyesinde bulundu.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve AB Komisyonunun genişlemeden sorumlu üyesi Oliver Varhelyi, hazırladıkları “AB-Türkiye Siyasi, Ekonomik ve Ticari İlişkilerinin Durumu” başlıklı raporu açıkladı.
Amacı, hızla değişen jeopolitik ve güvenlik ortamında AB-Türkiye ilişkilerini geliştirecek unsurları ortaya koymak olan raporda, ilişkilerdeki son durumun yapıcı adımlara olanak sağladığına işaret edildi.
Raporda, olumlu çabaların sürdürülmesi ve AB’nin kaygılarının ele alınması koşuluyla ilerleyecek alanlar olduğu kaydedildi.
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de gerilimi tırmandıran dinamikleri durdurmak için çaba sarf ettiği belirtilen raporda, aynı zamanda çeşitli AB üye ülkeleriyle ikili ilişkilerde yapıcı tutum sergilediği aktarıldı.
– “Yüksek Düzeyli Diyaloglar”
Türkiye-AB arasında “Yüksek Düzeyli Diyaloglar” başlığı altında, gelecek aylarda tarım, bilim, araştırma, teknoloji ve inovasyon konularında daha fazla diyalog kurulmasının planlandığı bildirilen raporda, şu tavsiyelerde bulunuldu:
“Türkiye’nin, Doğu Akdeniz’deki tüm yasa dışı sondaj faaliyetlerinden, egemenlik ve egemenlik haklarına saygı göstermeyen diğer tüm eylemlerden kaçınmaya devam etmesi koşuluyla, 2019 yılında askıya alınan AB-Türkiye Ekonomi, Enerji ve Ulaştırma Yüksek Düzeyli Diyalogları’nın yeniden etkinleştirilmesi, aynı mantıkla, Ortaklık Konseyi ve Yüksek Düzey Siyasi Diyalog toplantılarının bakanlar düzeyinde yeniden başlatılması, iklim, sağlık, göç ve güvenlik, tarımın yanı sıra araştırma ve yenilik konularında sektörel Üst Düzey diyalogların daha fazla sayıda yapılması, geriye kalan ikili ticareti rahatsız eden unsurların üstesinden gelmek ve daha fazla işbirliği alanlarını tartışmak amacıyla yeni bir Ticaret Yüksek Düzeyli Diyalog kurulması.”
Raporda, bu siyasi diyalogların, ikili konuların ele alınması ve Avrupa Birliği’nin çıkarlarının gözetilmesi açısından AB’nin de yararına olduğu vurgulandı.
– Vize serbestisi ve süreçlerin hızlandırılması
Raporda, vize serbestisi alanında, Türkiye’nin kriterleri henüz tamamlamadığı anımsatılarak, “AB Konseyi ve Komisyon, kalan koşulların karşılanması için Türkiye’ye teknik yardım sunmaya devam ediyor.” bilgisi verildi.
Özellikle iş insanları, öğrenciler, AB’de aileleri olan Türk vatandaşları için vize süreçlerinin kolaylaştırılması hedefiyle üye ülkelerle olasılıkların araştırılacağı belirtilen raporda, “Bu aynı zamanda, uzun geçerliliğe sahip çok girişli vizelerin verilmesine olanak sağlamak amacıyla Vize Kanunu’nun esnekliklerinden tam olarak faydalanmayı da içermelidir.” ifadesi kullanıldı.
– Düzensiz göç ve terörle mücadele
Raporda, Türkiye’nin işbirliğiyle düzensiz göçte bir süredir gözlemlenen düşüşü temel alarak, suç kaçakçılığı ağlarını ortadan kaldırma, sınır korumasını güçlendirme yollarıyla Türkiye’nin, AB’ye düzensiz göç akışını durdurmaya yönelik çabalarını hızlandırma tavsiyesinde bulunuldu.
Raporda ayrıca AB ile Türkiye’nin göç ve kolluk kuvvetleri arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi, Türkiye’deki mültecilere ve ev sahibi topluluklara verilen desteğin sürdürülmesi, en hassas mülteci gruplarına yönelik AB üye ülkelerine kabullerin hızlandırılması, diğer yandan menşe ülkelere güvenli, onurlu ve gönüllü dönüşlerin desteklenmesi gerekliliğine değinildi.
“Gerektiğinde Türkiye Dışişleri Bakanı’nı, AB Dışişleri bakanlarının gayriresmi toplantısı veya toplantılarına davet etme” önerisinde bulunulan raporda, Türkiye’nin AB’nin ortak savunma ve dış politikası misyonu ve operasyonlarına katkılarını artırmasının teşvik edilmesi konuları yer aldı.
– Eleştiriler
Raporda, Türkiye’nin AB üyelik sürecinin “kırılgan olmaya devam ettiği” belirtilerek, şu iddialara yer verildi:
“Türkiye’nin Kıbrıs meselesindeki tutumu ve Ada için ‘iki devletli çözüm’ü yüksek sesle desteklemesi büyük bir zorluk teşkil ediyor. Türkiye’nin bölgesel çatışmalarda askeri yollarla verdiği destek ve Hamas’a ilişkin görüşleri, AB’nin tutumuyla çelişiyor. Ayrıca Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanmaması da dahil olmak üzere, iç hukuktaki insan hakları ve hukukun üstünlüğüne ilişkin mevcut durum nedeniyle, AB-Türkiye ilişkilerinde aşılması gereken pek çok engel olduğu açıktır.”
Hukukun üstünlüğü ve temel haklara ilişkin diyaloğun, AB-Türkiye ilişkilerinin ayrılmaz parçası olduğu kaydedilen raporda, “Tek taraflı eylemlerden kaçınarak, Kıbrıs meselesi de dahil olmak üzere diyaloğu iyi niyetle sürdürmek, daha işbirlikçi ve karşılıklı yarara dayalı bir ilişkinin gelişmesine imkan verebilir.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Raporda, “AB’nin, Türkiye ile olası tüm alanlarda, özellikle de daha geniş jeopolitik değişimlerin olduğu bir ortamda, güvene ve fikir birliği kültürüne dayalı bir ilişki geliştirme konusunda stratejik çıkarı olduğu açıktır. Ankara ile temel görüş ayrılıklarını gidermeye yönelik çabalar devam etmelidir.” ifadeleri kullanıldı.
