Çin, egemenlik ihtilafı yaşadığı Tayvan’ın kendi adıyla diplomatik temsilcilik açmasına onay veren Litvanya ile diplomatik ilişkilerinin derecesini düşürdü. İlişkiler maslahtgüzar seviyesinde sürdürülecek.
Çin Dışişleri Bakanlığı, Litvanya ile diplomatik ilişkilerin büyükelçinin altında, maslahatgüzar düzeyinde sürdürüleceğini açıkladı.
Bakanlık, daha önceki açıklamasında, “Tayvan Temsil Ofisi” adıyla kurulan temsilciliğin Çin ve Tayvan’ın ayrı olduğuna dair yanlış bir izlenim yarattığı, “tek Çin” ilkesini ihlal ettiği ve Litvanya’nın Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ile diplomatik ilişkilerini kuran bildirideki siyasi taahhüdüne aykırı olduğunu vurgulamıştı.
“Litvanya ortaya çıkacak sonuçlardan sorumludur”
Kararın Çin’in egemenliğine ve toprak bütünlüğüne zarar verdiği, Çin’in iç işlerine ağır bir müdahale olduğu vurgulandı.
“Çin hükümeti, bu son derece elim kararı güçlü şekilde protesto eder. Hükümet, Çin’in ulusal egemenliği ile toprak bütünlüğünü korumak için tüm gereken tedbirleri alacaktır. Litvanya tarafı ortaya çıkacak tüm sonuçlardan sorumludur.”
Açıklamada, Litvanya hükümetinden yanlışı derhal düzeltmesi talep edilerek “Dünyada tek bir Çin vardır, Tayvan onun ayrılmaz bir parçasıdır. Çin Halk Cumhuriyeti hükümeti, tüm Çin’i temsil eden tek meşru hükümettir” ifadelerine yer verilmişti.
Çin ile ihtilaflı Tayvan, diplomatik olarak Pekin’i tanıyan ülkelerde “Taipei Ekonomi ve Kültür Misyonu” adıyla temsilcilikler kuruyor.
Litvanya, diplomatik olarak, Çin Cumhuriyeti’nin devamı olduğunu iddia eden Taipei hükümetini değil Pekin’de Çin Halk Cumhuriyeti hükümetini tanıyor.
Tayvan lideri Tsai Ing-wen, 20 Temmuz’da Litvanya’da “Tayvan Temsil Ofisi” adıyla temsilcilik kuracağını duyurmuştu. Litvanya hükümeti, 9 Ağustos’ta temsilciliğin kurulmasına izin vermişti. Çin, verilen iznin ardından ülkedeki büyükelçisini geri çağırmış, Litvanya’dan da Pekin Büyükelçisini geri çağırmasını istemişti.
Çin-Tayvan anlaşmazlığı
Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın ardından çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti.
Bu girişim Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik ilişki tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin ardından, 1971’de BM Genel Kurulunda yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin’in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale gelmişti.
Pekin yönetimi, “Tek Çin” ilkesini benimseyerek Çin’i uluslararası toplumda sadece kendilerinin temsil ettiğini savunuyor ve Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, BM’de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor. Pekin, Tayvan’ı diplomatik olarak tanıyan ülkelerle ilişkilerini donduruyor.
