Bosna Savaşı’nda kaybolan ve toplu mezarlardan kalıntıları çıkarılan kişilerin kimlik belirleme işlemleri sürüyor.
Bosna-Hersek’te 1 Mart 1992’de başlayan ve 14 Aralık 1995’e kadar süren Bosna Savaşında 3 yılda 100 binden fazla kişi hayatını kaybetti.
2 milyon insan savaş nedeniyle göç etmek zorunda kaldı. Boşnaklar ve Sırplar arasında başlayan çatışmalar diğer ülkelerin dahil olmasıyla büyüdü.
Bosna-Hersek’te savaş zamanı öldürülen ve toplu mezarlara gömülen kişilerin kimlik belirleme çalışmaları sürüyor.
Visoko Mezarlıklar Müdürü Kenan Karavdiç, Bosna Hersek genelinde toplam 12 konumda 1600’den fazla kimliği belirlenmemiş kişiye ait kalıntıların bulunduğunu, bunlardan 732’sinin Visoko’daki morgda tutulduğunu anlattı:
“Kimliği belirlenmeyen kişiler arasında vücut bütünlüğü bozulmuş kişiler de var. Bu kalıntılar 1992-1995 Bosna Savaşı sırasında, Rogatitsa, Vişegrad, Zenitsa, Tuzla, Foça, Mostar ve Sokolats şehirlerinde bulundu.”
“1660 kalıntının DNA’sı kimseyle uyuşmuyor”
Karavdiç, Bosna Hersek’te hala 7 binden fazla kişinin arandığını, eski Yugoslavya ülkelerinin genelinde de 40 bine yakın kişinin kaybolduğunu ve 11 bininin hala kayıp olarak arandığını hatırlatarak tüm bölgedeki morglarda sahipsiz insab sayısının 4 bin civarında olduğunu açıkladı.
Bosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsü Sözcüsü Emza Fazliç, bugüne kadar kayıp kişiler merkezine yapılan başvuru sayısının 35 bine ulaştığını söyledi:
“Kanımızca kayıp sayısı 32 bin civarında. Şimdiye kadar 24 bin 300 kişiye ait kalıntılar bulundu. Çoğunlukla toplu mezarlardan çıkarılan cesetlerin kimlikleri tespit edilerek ailelerine teslim edildi.”
Fazliç, “Bosna Hersek’teki morglarda toplam 1660 kimliği tespit edilmemiş kişinin kalıntıları bulunuyor. Tamamı savaş dönemine ait. Ancak DNA karşılaştırmaları kimseyle uyuşmuyor” dedi.
“Kimlik tespiti yapmak gittikçe zorlaşıyor”
Srebrenitsa’daki “Podrinje Kimlik Tespiti Projesi” (PIP) dahilinde 80’den fazla kalıntının kimlere ait olduğunun hala tespit edilemediğini vurgulayan Fazliç, “Bu kalıntıların bazıları, PIP bünyesinde yaklaşık 20 yıldır kimlik tespitini bekliyor. Bazı durumlarda, aile üyelerinin tamamı öldürüldüğü için DNA testi yapacak kimse bulunamıyor” diye konuştu.
Uluslararası Kayıp Kişiler Batı Balkan Programı Şef Yardımcısı Samira Krehiç, eski Yugoslavya topraklarında 30 bin, Bosna Hersek’te 40 bin kayıp başvurusu yapıldığını söyledi.
Krehiç, zaman geçtikte aile fertlerinin vefat etmesi veya ülke dışına taşınması gibi nedenlerden kimlik tespiti yapmanın zorlaştığının altını çizdi.
