İspanya’da İç Savaş (1936-1939) ve diktatör Franco (1939-1975) dönemlerinin kurbanlarından 2 kişinin kemik kalıntıları, DNA testlerinin ardından yaklaşık 82 yıl sonra ailelerine teslim edildi.
Tarihsel Belleği Kurtarma Derneği (ARMH), ülke tarihinin en acı sayfalarından biri olan; diktatörlük döneminde kurşuna dizilerek öldürülen yaklaşık 130 bin kişinin toplu mezarlardaki kemik kalıntılarını 2000 yılından bu yana yürüttüğü çalışmalarla çıkarmaya devam ediyor.
ARMH, Guadalajara kentindeki mezarlıktan Ekim 2020’de çıkardığı 2 kişinin kemik kalıntılarını, kimlik tespitinin ardından ailelerine ulaştırdı.
Söz konusu kişilerin, kurşuna dizilerek öldürülenlerden 4 Mart 1940’daki Francisco Cordon Herreros (42 yaşında) ve 8 Mart 1940’daki Romualdo Puerto Ibarra (37 yaşında) oldukları bildirildi.
Hayatta hiç görmedikleri dedelerinin kalıntılarını 82 yıl sonra teslim alan aile üyeleri, İspanyol devletinin ülkenin bu karanlık dönemiyle yüzleşmesini ve mağdur aileleri tanımasını istedi.
ARMH yetkilileri de Guadalajara mezarlığında 2016’dan bu yana, diktatörlük döneminde öldürülen 21 kişinin kemik kalıntılarının çıkartıldığını ve bugünkülerle birlikte bugüne kadar 6’sının kimliğinin tespit edilerek ailelerine verildiğini açıkladı.
Guadalajara’daki mezarlıkta halen diktatörlük dönemi kurbanı olan 250’den fazla kişinin kalıntısının 12 toplu mezarda olduğu bilgisi paylaşıldı.
Öte yandan, ARMH Başkanı Emilio Silva, basın mensuplarına yaptığı açıklamada, İç Savaş ve diktatör Franco döneminin kurbanlarının toplu mezarlardan çıkarılıp kimlik tespitlerinin yapılmasının kendileri gibi özel bir derneğin değil, devletin görevi olması gerektiğini söyledi.
Silva, “Demokratik bir hükümetin, diktatör Franco rejiminin kayıplarının aranmasını temel bir hak olarak görmemesi ve bunun için bir ofis kurmaması kabul edilemez. İnsan haklarının garanti edildiği bir politikayı yıllardır hükümetlerden talep ediyoruz ancak iktidara kim gelirse gelsin hiçbir şey değişmiyor.” diye konuştu.
Bu zamana kadar 30’dan fazla kentte 235’e yakın toplu mezar açan ARMH, toplam 130 bin kadar olan diktatörlük dönemi kurbanlarından sadece 1650’sinin kimliğini belirleyerek ailelerine teslim etti.
Diktatör Franco dönemine ilişkin İspanya’daki siyasi girişimler
İspanya’da 2007’de dönemin sol hükümeti “Tarihi Bellek Yasası” adıyla iç savaş ve diktatör Franco dönemlerinin izlerini silmeyi amaçlayan ve mağdurlara destek vermeyi öngören ilk siyasi adımı atmıştı.
Bu yasayla ülkede, diktatör Franco dönemini övücü tüm figürler kaldırılmış, o döneme ait sokaklara verilen isimler değiştirilmişti.
Yasa sayesinde diktatör Franco’nun kemik kalıntıları da 24 Ekim 2019’da Valle de los Caidos adlı anıt mezardan çıkartılıp Madrid yakınlarındaki aile mezarlığına taşınmıştı.
Ülkedeki mevcut sol koalisyon hükümet “Demokratik Bellek” adıyla eski yasayı daha da geliştiren bir yasa tasarısını meclise gönderse de diğer siyasi partilerden yeterli destek olmadığı için henüz genel kurula getirilmedi.
