Avrupalı eski siyasetçiler, üst düzey diplomatlar ve askerlerin aralarında bulunduğu birçok devlet adamı, ABD ve İran yönetimlerine açık mektup yazarak nükleer anlaşma konusunda esneklik göstermelerini istedi.
Eski NATO Genel Sekreteri Javier Solana, eski Almanya Dışişleri Bakanı Joschka Fischer, eski Almanya Genelkurmay Başkanı ve NATO Askeri Komite Başkanı General Klaus Naumann, eski İtalya Savunma Bakanı Giampaolo Di Paola, eski İsveç Başbakanı Carl Bildt, eski İngiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw gibi isimlerin imza attığı açık mektup, Avrupa Dış İlişkiler Konseyi adlı düşünce kuruluşu tarafından yayımlandı.
Mektubu, Türkiye’den eski NATO Parlamenter Asamblesi Başkan Yardımcısı Vahit Erdem, eski Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü Genel Direktörü Ahmet Üzümcü ile eski NATO Genel Sekreter Yardımcısı Tacan İldem imzaladı.
Mektupta, İran ile küresel güçler arasında imzalanan nükleer anlaşmaya ABD’nin dönmesiyle İran’ın anlaşmanın şartlarına tam uyumu konusunda Viyana’da aylarca süren müzakerelerin durgunluğa girdiği hatırlatılarak bunun müzakerelerde elde edilen ilerlemeyi tehdit ettiği belirtildi.
“Müzakerelerin başarılı geçmesi çağrısında bulunuyoruz”
ABD ve Avrupalı liderlerin Orta Doğu’da bir nükleer kriz riskini ortadan kaldıracak fırsatı kaçırmasının büyük bir hata olacağı vurgulanan mektupta, İran’ın nükleer faaliyetleri konusundaki Kapsamlı Ortak Eylem Planının bir başarı olduğu, ABD’nin anlaşmayı terk ederek yaptığı stratejik hatanın bugün İran’ın ürettiği tonlarca zenginleştirilmiş uranyumla ölçüldüğü dile getirildi. Şu anda iki senaryo bulunduğu belirtilen mektupta, “Bunlardan biri ABD’nin hızlıca kararlı bir liderlik ve gerekli esneklik sergileyerek Tahran ile kalan siyasi anlaşmazlık konularını çözmesidir.” değerlendirmesi yapıldı.
Diğer senaryoda ise görüşmelerin çıkmaza girmesi ve artan nükleer gerilimin söz konusu olduğu kaydedildi. Mektupta, “Diplomasi ve devlet yönetimindeki uzun tecrübelerimiz temelinde bir anlaşmanın fazlasıyla mümkün olduğunu görüyoruz. Anlaşmaya çok yaklaşıldığını göz önünde bulundurarak ABD Başkanı Joe Biden ve İran yönetimine, hayati öneme sahip nükleer silahların yayılması karşıtı rejim ile bölgesel istikrarı ele alırken esneklik göstermeleri, bu müzakereleri başarılı bir sonuca ulaştırmaları çağrısında bulunuyoruz.” ifadesi yer aldı.
Viyana’daki müzakereler “dış etkenler” nedeniyle durdurulmuştu
İran’ın nükleer faaliyetleri konusundaki Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan anlaşmanın ilki, 2015 yılında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi (İngiltere, ABD, Çin, Fransa, Rusya) ve Almanya ile İran arasında imzalanmıştı. Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın 2018’de ülkesini tek taraflı olarak anlaşmadan çekmesinin ardından İran’a yönelik ekonomik yaptırımlar tekrar uygulamaya konulmuştu. Bunun üzerine Tahran yönetimi nükleer faaliyetlerine aşamalı olarak geri dönmüştü.
KOEP’in yürürlüğe konulmasına yönelik görüşmeler, geçen yıl Avusturya’nın başkenti Viyana’da yeniden başlamıştı. Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, 11 Mart’ta “dış etkenler” nedeniyle Viyana’daki müzakerelerin durdurulduğunu açıklamıştı.
