Ukrayna, 24 Ağustos 1991’de kabul edilen bağımsızlığın 30’uncu yılını kutlarken, Avrupa Atlantik toplumuna entegrasyon sürecini de devam ettiriyor.
Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Parlamentosu, 24 Ağustos 1991’de Ukrayna’nın bağımsızlığını ilan eden belgeyi onayladı.
Ukraynalıların yüzde 90’ı 1 Aralık 1991’de düzenlenen referandumda, Ukrayna’nın Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nden ayrılarak bağımsız olması için oy verdi.
AB ile iş birliği
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra stratejik hedefini, Avrupa Atlantik toplumuna entegrasyon olarak belirleyen Ukrayna, 2 Aralık 1991’de Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin dışişleri bakanları AB-Ukrayna Deklarasyonu’nu kabul etti.
Ukrayna ve AB arasında ilk önemli adım, 1994’te siyasi, ekonomik ve kültürel alanlarda ortaklık ve iş birliği anlaşmasının imzalanması oldu. Ukrayna, “bu belgeye imza atan ilk eski Sovyet cumhuriyeti” oldu ve anlaşma, 1998’de yürürlüğe girdi.
Turuncu Devrim
Ülkede 2004’te düzenlenen Viktor Yuşçenko ve Viktor Yanukoviç arasındaki seçimleri Yanukoviç yüzde 49 ile kazandı. Ancak seçime hile karıştığı iddiasıyla ülkede “Turuncu Devrim” denilen gösteriler başladı. Gösterilerin büyümesi üzerine tekrar düzenlenen seçimleri, Batı yanlısı Yuşçenko kazandı.
Doğu Ortaklığı Programı sayesinde AB ile Ukrayna arasındaki ilişkiler, 2009’da iyice gelişti.
Meydan olayları
Dönemin Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in AB Ortaklık Anlaşması’nı imzalamaması üzerine 21 Kasım 2013’te ülke, Rus ve Batı yanlıları olarak ikiye bölündü ve “Meydan Olayları” adı verilen gösteriler başladı.
Yanukoviç, gösterilerin büyümesi üzerine Şubat 2014’te ülkeden kaçtı ardından tansiyon Kırım ve Donbas’a sıçrarken, iktidara da Batı yanlısı yönetim geldi.
Yeni yönetim, Brüksel’de 21 Mart 2014’te Ortaklık Anlaşması’nın siyasi kısımlarını imzaladı. 27 Haziran 2014’te ise ülkenin yeni Devlet Başkanı Petro Poroşenko, anlaşmanın ekonomik kısmını Brüksel’de imzaladı.
Ukrayna-AB Serbest Ticaret Bölgesi Anlaşması, 2016 başında yürürlüğe girdi. Ukrayna’nın AB’ye entegrasyonunda ve üyelik sürecinde önemli bir adım olarak görülen anlaşmayla ülkenin 10 yılda ekonomik açıdan AB’ye tam uyum sağlaması öngörüldü.
Varşova Paktı’ndan NATO yolunda Ukrayna
Eski Varşova Paktı üyesi Ukrayna’nın Avrupa Atlantik toplumu yolunda AB ile NATO süreci de başladı. 1994’te Barış için Partnerlik programının ardından 1997’de Ayrıcalıklı Ortaklık Sözleşmesi imzalandı.
Batı yanlısı Yuşçenko’nun döneminde daha da hızlanan ilişkilerle, Ukrayna 2008’de üyelik hareket planı için başvurdu. 2008 NATO Bükreş Zirvesi’nde Ukrayna’nın NATO üyesi olacağı duyurulsa da somut adım atılmadı.
Nisanda sınırlarındaki Rus askeri hareketliliği nedeniyle 2021 NATO Brüksel Zirvesi’ne çağrılmayı uman Ukrayna’nın beklentisi, NATO cephesinde yanıt bulmadı. Zirve öncesi Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Ukrayna’nın üyelik yolunda reformlar yaptığını, NATO’nun da Ukrayna’yı somut adımlarla desteklemesinin zamanı geldiğini ifade etti.
Biden’dan Ukrayna’nın NATO’ya üyeliği için açıklama
24 Ağustos 1991’de kabul edilen bağımsızlığın 30’uncu yılını kutlayan Ukrayna, Brüksel zirvesinden NATO Üyelik Hareket Planı almayı beklerken hayal kırıklığına uğradı.
Zirveden sonra Ukrayna’nın üyeliğine ilişkin değerlendirme yapan ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna’nın kriterleri yerine getirdiğinde üye olabileceğini ve yolsuzluğun hala ülkede sorun olduğunu kaydetti.
