‘Çılgın Türk’ü uzayda ne bekliyor?

Milli Uzay Programı çerçevesinde bir Türk vatandaşının uluslararası uzay istasyonuna gönderilmesi süreci başlatıldı. Başvurular arasından seçilecek iki aday, uzaya çıkış süreci için gerekli tüm eğitimleri alacak. İlk defa bir Türk vatandaşının astronot unvanını alacağı süreç oldukça zorlu geçecek.

Detaylı sağlık kontrolleri istenecek

Türkiye Uzay Ajansı geçtiğimiz günlerde astronot adayları için başvuru şartlarını açıkladı. Buna göre:
-Türk uzay yolcusu için ilk şart 45 yaşından küçük olması.
-Mühendislik, fen bilimleri, temel bilimler alanlarında eğitim ve tıp fakültelerinden lisans derecesine sahip ve çok iyi derecede İngilizce bilenler başvuru yapabilecek,
-Adayların 149.5-190.5 santimetre boy ve 43-110 kilogram aralığında olması isteniyor.
-Adaylara, gözlük, kontak lens ile ilgili yapılacak muayenelerde tansiyon problemi olup olmadığına bakılıyor.
-Kan basıncından psikolojik bozukluklara kadar detaylı sağlık kontrolleri isteniyor. 

En az 2 yıl eğitim gerekiyor

Programa seçilecek aday en az iki yıl eğitimden geçirilecek. Sadece suda yapılacak eğitimler için altı ay gerekiyor. Uzay istasyonuna gidecek olan kişinin 10 gün istasyonda kalıp bilimsel çalışmalara katılması planlanıyor. 

Peki, uzay istasyonunda astronotları ne bekliyor?

Uzayda en büyük problem beslenme. Yemeklerinin fiziksel görünüşleri ve paketlemeleri dünyadakinden farklı. Hem daha fazla alan kazanmak hem de yiyeceklerin bozulmasını engellemek için vakumlanarak paketleniyor. Sıvı içeren yiyeceklere ise vakumlamanın yanı sıra dehidrasyon (kurutma işlemi) uygulanıyor. Bu sayede yiyecek paketlerinin daha hafif olması hedefleniyor. Uzay istasyonu mühendislerinin geliştirdiği çözümler sayesinde su yüzde 80, hava ise yüzde 40 oranında geri dönüştürülebiliyor.

Astronotlar gündelik ihtiyaçlarını nasıl gideriyorlar?

Astronotlar saçlarını durulama gerektirmeyen özel şampuanlar ve çok az miktarda su ile yıkıyorlar. Etrafa dökülen sular ise buharlaştıktan sonra nem giderici cihazlar tarafından alınıp tekrar sıvı halde suya dönüştürülüyor.

Tuvalet ihtiyacı, sarı uçlu bir vakum cihazı ile gideriliyor. Büyük tuvaletlerini de aynı vakum sistemine sahip olan küçük bir klozete, kendilerini sabitleyerek yapıyorlar daha sonra atıklar katı atık torbalarında toplanıyor.

Astronotlar etrafta rastgele uçmamak için kendilerini kabine sabitliyorlar

Astronotlar özel uyku bölümünde uyuyorlar. Yerçekimi olmadığı için uyurken yatar pozisyonda olmaları gerekmiyor. Sadece etrafta rastgele uçmamak için kendilerini kabine sabitliyorlar.

Kas güçsüzlüğünün önüne geçmek için düzenli olarak egzersiz yapıyorlar

Dünya‘da kaslarımız ve kemiklerimiz sürekli olarak yerçekimine karşı mücadele veriyor. Böylece kas ve kemik yoğunluğumuz her zaman belli bir seviyede kalıyor. Ancak uzayda yerçekimi olmadığı için kas ve kemiklerimiz bir dirençle karşılaşmıyor. Astronotlar bu durumun önüne geçmek için her gün düzenli olarak egzersiz yapıyorlar.

Yerçekimsiz ortamda hijyen?

Astronotlar hava filtrelerini sık sık özel sıvılarla temizleyip bakterilerden arındırıyorlar. Çöplerini ise su ve hava geçirmeyen özel maddelerden üretilmiş poşetlere koyuyorlar. Bu çöpler bir sonraki uzay aracına yüklenerek dünyaya götürülüyor.

Uluslararası uzay istasyonu, Kasım 2020’ye kadar 18 farklı ülkeden 241 kişi tarafından ziyaret edildi. Peki, yıllar içinde büyüyüp gelişen uluslararası uzay istasyonu, bu zamana kadar hangi aşamalardan geçti?

Türk Astronot ve Bilim Misyonu (TABM) Projesi, Milli Uzay Programı kapsamında koyulan hedeflerden sadece biri. TABM Projesi toplamda on hedef içeriyor;

-Cumhuriyetimizin 100’ncü yılında uluslararası iş birliği ile yakın Dünya yörüngesinde ateşlenecek milli özgün hibrit roketle Ay’a sert iniş gerçekleştirilecek.
-Yeni nesil uydu geliştirme alanında dünya ile rekabet edebilecek ticari bir marka ortaya çıkartılacak.
-Türkiye’ye ait bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi geliştirilecek.
-Uzaya erişimi sağlamak amacıyla bir uzay limanı işletmesi kurulacak.
-Uzay havası veya meteorolojisi olarak tabir edilen alana yatırım yapılarak uzaydaki yetkinlik arttırılacak.
-Radyo teleskoplarıyla bilim insanları, uzaydan gelen radyo dalgaları üzerinde çalışabilecek.
-Uzay alanında sanayi kümelenmesi ile entegre çalışmalar yürütülecek. Yüksek nitelikli insan kaynağı için istihdam oluşturulacak.
-ODTÜ ile birlikte yerli ve yabancı yatırımcılarla ev sahipliği yapacak bir uzay teknoloji geliştirme bölgesi kurulacak.
-Uzay alanında etkin ve yetkin insan kaynağını geliştirmek amacıyla uzay farkındalığı oluşturulacak.

Grafik: Hafize Yurt-Furkan Terzi