Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, nükleer patlamaların Kazak topraklarında büyük hasarlara neden olduğunu vurguladı. “Ülkemiz her zaman nükleer güvenlik ilkelerine sıkı sıkıya bağlı kalacaktır” dedi.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, 29 Ağustos Uluslararası Nükleer Denemelere Karşı Eylem Günü dolayısıyla Twitter hesabından paylaşım yaptı.
Bugünün insanlık için büyük önem taşıdığına işaret etti.
“Nükleer patlamalar Kazak topraklarında büyük hasara neden oldu. Bu trajedi tekrarlanmamalı. Ülkemiz her zaman nükleer güvenlik ilkelerine sıkı sıkıya bağlı kalacaktır.”
Bu arada, gün dolayısıyla Kapsamlı Nükleer Denemelerin Yasaklanması Anlaşması Örgütü (CTBTO) Genel Sekreteri Dr. Robert Floyd ile Kazakistan Dışişleri Bakanı Muhtar Tileuberdi de ortak bildiri yayımladı.
“Kapsamlı Nükleer Deneme Yasağı Antlaşmasını yürürlüğe koymalıyız”
Bildiride, 29 Ağustos 1991’de Semipalatinsk Nükleer Deneme Sahası’nın kapatılmasının, hem Kazakistan hem uluslararası toplum için sembolik bir karar olduğu ve söz konusu kararın 1996’da Kapsamlı Nükleer Deneme Yasağı Antlaşmasının (CTBT) imzalanmasına yol açtığı ifade edildi.
Bildiride halihazırda 173 ülke tarafından onaylanan CTBT’nin evrenselleştirilmesi yönünde önemli ilerlemelerin kaydedildiği bilgisi paylaşıldı.
“Son olarak antlaşmanın 25. yıl dönümü vesilesiyle ilgili tüm tarafların ortak çabalarını yansıtan Gambiya, Tuvalu, Dominika ve Doğu Timor’un onay kararlarını memnuniyetle karşılıyoruz.”
Bildiride, gelecek nesillere daha güvenli bir dünya bırakmak için CTBT’yi yürürlüğe koyma zamanının geldiğine dikkat çekildi.
“Tüm devletleri nükleer patlamalarla ilgili moratoryumu devam ettirmeye; CTBT’nin yürürlüğe girmesi için onayı gereken 8 devleti, uluslararası barış ve güvenliği desteklemek için bu önemli adımı atarak nükleer silahların yayılmasının önlenmesi ve silahsızlanmaya bağlılıklarını göstermeye çağırıyoruz.”
Kazakistan kitle imha silahı cephanesinden vazgeçen ilk ülke oldu
Kazakistan, 31 yıl önce bugün ülkede 40 yıl aralıksız nükleer denemelerin yapıldığı Semipalatinsk Nükleer Test Sahası’nı kapatma kararıyla, dünyanın en büyük 4. kitle imha silahı cephanesinden gönüllü olarak vazgeçen ilk ülke olarak kayıtlara geçti.
BM, Kazakistan’ın girişimiyle 29 Ağustos’u “Uluslararası Nükleer Denemelere Karşı Eylem Günü” olarak kabul etti.
Kazakistan, bağımsızlığını kazandıktan sonra nükleer silahsızlanmayı dış politikasında kilit konuların biri haline getirdi.
BM kararıyla 2010’dan bu yana her yıl tüm dünyada kutlanan gün dolayısıyla Kazakistan’da da çeşitli etkinlikler düzenleniyor.
Ülke genelinde hafta boyu sürecek kutlamalarda eğitim ve sosyal kurumlarda seminerler yapılıyor, sergiler açılıyor. Basında nükleer kurbanları hakkında haberlere yer veriliyor.
40 yılda toplam 456 kez nükleer deneme yapıldı
Sovyetler Birliği yönetiminin 1947’de gizli kararıyla, Kazakistan topraklarında birliğin ilk nükleer deneme sahası inşa edilmeye başlandı.
Ülkenin doğusundaki Semipalatinsk kentine 130 kilometre uzaklıktaki geniş bir alan nükleer sahanın yeri olarak belirlendi. Toplam 18 bin metrekare alanı kapsayan deneme sahasının inşası 2 yılda tamamlandı.
Sahada 29 Ağustos 1949’da Sovyetler Birliği, ilk nükleer silahını test etti. Semipalatinsk Nükleer Deneme Sahası’nda, 40 yılda toplam 456 kez nükleer deneme yapıldı.
Yaklaşık 1,5 milyondan fazla kişinin etkilendiği nükleer denemeler sonucunda bölgede çok sayıda çocuk engelli doğarken çevre radyoaktif izotoplarla kirlendi.
Ancak 1989’da Kazak şair Oljas Süleymenov’un kurduğu “Nevada-Semipalatinsk” anti-nükleer hareketi üyeleri, nükleer deneme sahasının kapatılmasına yönelik faaliyetler yürütmeye başladı.
Ülke genelinde çok sayıda vatandaşın katıldığı mitinglere neden olan hareketin çağrıları amacına ulaştı.
19 Ekim 1989’da Semipalatinsk Nükleer Deneme Sahası’nda son nükleer test gerçekleştirildi.
