Rus enerji şirketi Gazprom’un, kış sezonuna enerji kriziyle girmeye hazırlanan Avrupa’da doğal gaz sevkiyatlarını azalttığı veya durdurduğu ülkelerin sayısı artıyor.
Avrupa, Ukrayna savaşı nedeniyle kapsamlı yaptırımlarla Rusya’yı ekonomik anlamda zor duruma düşürürken, Kremlin yönetiminin de karşı adımlar atması Batılı ülkelerdeki enerji krizini daha da derinleştiriyor.
Gazprom, son olarak, savaş öncesinde enerji sektöründe çok sayıda iş birliği yürüttüğü İtalya’ya yönelik doğal gaz sevkiyatlarını durdurduğunu açıkladı.
İtalyan ENI şirketi, Ekim’e yönelik sevkiyatların durduğunu, gaz akışının tekrar başlayıp başlamayacağının ise ilerleyen günlerde netlik kazanacağını duyurdu.
Gazprom, ENI şirketi ile sevkiyatların sürmesine yönelik teknik görüşmelerin sürdüğünü bildirirken, şirketten aynı gün yapılan bir başka açıklamada ise Moldova’ya yönelik sevkiyatların yüzde 30’a yakın azaltıldığı belirtildi.
Moldova’yı, doğal gaz sözleşmelerindeki yükümlülüklerini ihlal etmekle suçlayan Gazprom, bu durumun devam etmesi halinde Moldova’ya doğal gaz sevkiyatlarını tümüyle durdurabileceği uyarısında bulundu.
Sevkiyatlar önce Polonya ve Bulgaristan’a durmuştu
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 23 Mart’ta duyurduğu yeni “rubleyle ödeme sistemine” göre, Rus gazı alan ülkelerin, Gazprombank’tan hesap açmaları, ödemeleri bu bankaya yapmalarının ardından söz konusu fonların Moskova Borsası’nda rubleye çevrilmesi gerekiyor.
Avrupa’nın 2021 itibarıyla ana doğal gaz tedarikçisi konumundaki Gazprom, nisan sonunda, ödemelerini rubleyle gerçekleştirmedikleri gerekçesiyle Polonya’ya ve Bulgaristan’a gaz akışını durdurmuştu.
Polonya’nın Rus gazına bağımlılık oranı geçen yıl yüzde 40 düzeyindeyken, ülke, bu bağımlılıktan kurtulmak için Norveç’ten boru hatları ile iletilen doğal gaza ve başta ABD olmak üzere sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikine güveniyor.
Rus gazına bağımlılık oranı yüzde 90 seviyesindeki Bulgaristan ise geçen yıl Rusya’dan 3,3 milyar metreküp doğal gaz ithal etmişti. Bulgaristan’daki bazı yetkililer, Rusya ile doğal gaz sevkiyatlarının tekrar başlaması için müzakereler yapılması gerektiğini savunuyor.
Gazprom, bu iki ülkenin ardından söz konusu ödeme sistemine uymadıkları gerekçesiyle Finlandiya, Hollanda, Danimarka, Letonya ve Almanya’ya tedarik sağlayan bazı enerji şirketlerine yönelik sevkiyatları da durdurdu.
Boru hatlarındaki sorunlar artıyor
Rusya’nın Avrupa’ya doğal gaz sevk ettiği önemli hatlardan Kuzey Akım 1 üzerinden sevkiyatlar 31 Ağustos’ta durdurulmuştu.
Kuzey Akım 1, Yamal-Avrupa boru hattı ve Ukrayna’daki boru hatlarının yanı sıra Rus gazını Avrupa’ya taşıyan önemli hatlardan biri olarak biliniyor. Kuzey Akım 1 ve Kuzey Akım 2 üzerinde geçen hafta yaşanan sızıntılar nedeniyle Rusya, başta ABD olmak üzere bazı Batılı ülkeleri hatlara sabotaj düzenlemekle suçluyor.
Gazprom’un, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gönderdiği doğal gazın çoğunu tekrar yönlendirmeyi planlayarak inşa ettiği Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hattı ise daha işletmeye alınmadan yaptırımlar nedeniyle atıl duruma düşmüştü.
Gazprom’un Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatında kritik role sahip bir başka boru hattı olan Yamal-Avrupa da artık kullanılmıyor.
Yamal-Avrupa boru hattı, Ukrayna’daki boru hatları ve Kuzey Akım boru hattının yanı sıra Rus gazını Avrupa’ya taşıyan önemli hatlardan biri olarak biliniyor.
Gazprom, gelişmeler sonrası Yamal-Avrupa boru hattının Polonya kısmını artık kullanmayacağını bildirdi.
Ukrayna üzerinden sevkiyat yarı yarıya azaldı
Gazprom Temsilcisi Sergey Kupriyanov, 10 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, Ukrayna’nın, Sohranovka adlı doğal gaz dağıtım noktasından Rus gazı alımını durduracağına yönelik bilgilendirildiklerini söylemişti.
Rusya, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde bulunan ve günlük yaklaşık 30 milyon metreküp kapasiteye sahip Sohranovka üzerinden Avrupa’ya gönderdiği gazın yüzde 30’unu sevk ediyordu.
Söz konusu giriş noktasının kapanmasıyla şirketin Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gönderdiği doğal gaz miktarı dün itibarıyla 10 Mayıs’a kıyasla yüzde 54 azalarak 41 milyon metreküpe düştü.
