İsrail ve Lübnan arasında, ABD’nin ara buluculuğunda yürütülen deniz sınırının çizilmesine ilişkin müzakerelerde, Washington’ın taraflara son anlaşma taslağını gönderdiği, iki ülkeye “müzakerelerin artık sona erdiğini” bildirdiği ve yanıt beklediği belirtildi.
İsrail’de İbranice yayın yapan Walla internet sitesinin üst düzey bir Amerikalı yetkiliye dayandırdığı haberine göre, ara buluculuk yürüten ABD’li diplomat Amos Hochstein iki ülkeye deniz sınırının çizilmesine ilişkin anlaşmanın son taslağını gönderdi.
Hochstein’in iki ülkenin yanıtını beklediği aktarılan haberde ABD’nin “bunun anlaşmanın son hali olduğunu ve daha fazla müzakere yapılmayacağını” taraflara ilettiği paylaşıldı. ABD’li üst düzey bir yetkilinin “Bir anlaşmaya çok yakınız.” dediği belirtilen haberde, Lübnan’ın son anlaşma metninde talep ettiği değişikliklere İsrail’den perşembe günü itiraz gelmesi üzerine hafta sonu boyunca müzakerelerin devam ettiği ve “karşılıklı taslakların taraflar arasında el değiştirdiği” kaydedildi.
Lübnan’da müzakerelerden sorumlu Meclis Başkan Yardımcısı Meclis Başkan Yardımcısı İlyas Ebu Saab ve Hochstein’in hafta sonu görüşmeler gerçekleştirdiği ve ABD’li müzakerecinin, bu görüşmelerdeki konuları İsraillilerle paylaştığı aktarıldı.
Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, bugün ABD’nin kendilerine anlaşmanın son taslağını gönderdiğini, gerekli düzenlemeleri birkaç gün içinde tamamlamayı umduklarını söylemişti.
İsrail ile Lübnan arasındaki deniz sınırı anlaşmazlığı
İsrail ile Lübnan arasında yaklaşık 860 kilometrekarelik deniz sahası anlaşmazlığı bulunuyor.
İki ülke de bu bölgenin kıta sahanlığında hak iddia ediyor. İsrail, Lübnan hükümetinin lisanslama sürecine başladığı 5 bloktan üçünün İsrail kıta sahanlığı sınır bölgesinde yer aldığını öne sürüyor. Lübnan tarafı ise tartışmalı bölgenin 2 bin 290 kilometrekare olduğunu savunuyor.
Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, İsrail ile bir yıldır askıda olan dolaylı müzakerelere yeniden başlanması için 14 Haziran’da, ara bulucu ABD’li diplomat Amos Hochstein ile bir araya gelmişti.
Hochstein, son olarak 9 Eylül’de Beyrut’ta bazı temaslarda bulunmuş ve anlaşmaya varılması hususunda iyimser olduğunu ifade etmişti. Lübnan Cumhurbaşkanı da 19 Eylül’de İsrail ile müzakerelerde son aşamaya gelindiğini, teknik detaylar üzerinde görüşmelerin yapıldığını belirtmişti.
Lübnan ve İsrail, deniz sınırının çizilmesi konusunda 2 Ekim’de ABD’den gelen “yazılı teklifi” teslim aldıklarını açıklamıştı.
Lübnan değişiklik talep etti, İsrail reddetti
Lübnan, ABD’den gelen yazılı teklife 4 Ekim’de “bazı değişikliklerin talep edildiğini” içeren bir yanıt verdiğini açıklamıştı.
İsrail Başbakanı Yair Lapid’in 6 Ekim’de anlaşma taslağında Beyrut’un değişiklik taleplerini reddettiği bildirilmişti.
Lapid’in, “Lübnan’ın anlaşma metninde yapılmasını istediği değişiklikleri kabul etmediği ve müzakere ekibine bunları reddetmesi talimatı verdiği” belirtilmişti.
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz de Hizbullah’ın İsrail’in altyapısına zarar vermeye kalkışması durumunda Lübnan’ın ödeyeceği askeri bedelin “ağır olacağı” tehdidinde bulunmuştu.
İsrail’in daraltılmış güvenlik kabinesi aynı gün gerçekleştirdiği toplantısında, Gantz, müzakerelerdeki olumsuz gelişmeler üzerine orduya sınırda “saldırgan veya savunma odaklı her türlü senaryoya hazırlık yapılması” talimatı vermişti.
Anlaşmada iki konu üzerinde ihtilaf var
İsrail, “duba çizgisi” olarak isimlendirdiği hattın anlaşmaya “uluslararası deniz sınırının çizilmesi” şeklinde geçmesini istiyor. Buna karşın Lübnan’ın anlaşmada bunun bir “uluslararası sınırın çizilmesi” değil “sınırdaki çatışmanın sona ermesi” şeklinde yer almasını “nihai bir sınır şeklinde geçmemesini” istediği aktarılmıştı.
Ayrıca, anlaşmanın son taslağında, Lübnan’ın Kana doğal gaz sahasında Total şirketiyle çalışacağı, İsrail’in buradan elde edilecek gelirlerden alacağı payı Total şirketiyle müzakere etmesi öngörülüyordu. Ancak İsrailli siyasi kaynağa göre, Lübnan’ın İsrail’in Total şirketiyle yapacağı müzakerelere katılmak istediği ve bu müzakerelerde onay hakkı istediği kaydedilmişti.
Lübnan’ın kontrolünde olacak Kana gaz sahasında henüz keşif çalışmaları tamamlanmadı ve bir doğal gaz platformu kurulmadı.
Buna karşın İsrail, Kariş doğal gaz sahasını kurdu ve üretime hazırlanıyor. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu’nun (KAN) haberine göre, doğal gaz sahasını işletecek Energean şirketi, Kariş gaz sahasındaki boru hattını test etmek için karadan sahaya doğal gaz aktarım testlerine başlamıştı.
İsrailli yetkililere göre, Tel Aviv yönetimi, ABD aracılığıyla bu adımın sahada üretim anlamına gelmediğini Lübnan yönetimine bildirmişti.
