Zeytin ağaçlarının bol olduğu Lübnan’da zeytin yağı sofralara lezzet verirken, çekirdeği de kış aylarında evleri ısıtıyor.
Lübnan’da altyapı yetersizliği nedeniyle ısınma doğal gazla değil genelde elektrik veya odun sobalarıyla sağlanıyor.
Ancak ülkede 2019’dan beri yaşanan ciddi ekonomik kriz sebebiyle son 3 yıldır devlet elektriği neredeyse hiç yok. Kırsal bölgelerde, köylerde yaşayan, jeneratörü olmayan vatandaşlar çareyi ağaç kesmekte buluyor.
Küspe ve pirina ile ısınıyorlar
Zeytin ağaçlarının bol olduğu ülkenin güneyindeki çiftçiler ise, ağaç kesmek yerine zeytinin çekirdeği ve posasını özel işlemden geçirdikten sonra elde ettikleri “küspe” veya diğer adıyla “pirina” ile ısınıyor.
Açık kaynaklara göre Lübnan’da 13 milyon 500 bin zeytin ağacı bulunuyor. Ülkede yıllık zeytin üretimi 100 bin ile 200 bin ton arasında. Hasadı yapılan zeytinin yaklaşık yüzde 30’u sofralık olarak tüketilirken, yüzde 70’i sıkılarak zeytinyağına dönüştürülüyor.
Sıkılan zeytinlerin yüzde 20’si yağ, yüzde 40’ı küspe ve kalanı da sudan meydana geliyor.
“25 kilogramı 5 dolar”
Lübnan’ın güneyindeki Nebatiye vilayetindeki zeytin değirmeni sahiplerinden Gayt Faris, daha önce zeytin sıkımından sadece yağ elde ettiklerini, ancak şu an basit birkaç işlemle küspesini de odun şekline getirerek sattıklarını söyledi.
Köylülerden zeytinin işlenen küspesine çok talep olduğunu belirten Faris, “Amacımız, çöpün dönüştürülmesi, çevrenin korunması ve ağaçların kesilmesinin önüne geçmek.” dedi.
Isınmada kullanılan yakıtın ve odunun çok pahalı olduğunu, insanların bunun için farklı arayışlar içine girdiğini aktaran Faris, “Biz de zeytin küspesini özel bir makina ile 30 santimetre uzunluğunda odun şekline dönüştürmeye başladık. Makinadan çıktıktan sonra 1 ay kurumaya bırakıyoruz. 25 kilogramı yaklaşık 5 dolardan alıcı buluyor.” ifadelerini kullandı.
“Küspe ucuz bir yakacak maddesi”
Değirmende işlenen zeytin küspesini odun yerine satın alan Lübnanlı Rami el Bunni, daha önce dağlık bölgedeki köy evini kış aylarında ısıtmak için dizel veya odun yaktığını ancak 2 yıldır zeytin küspesi ile ısındıklarını kaydetti.
Zeytin küspesinin çevreci bir yakacak olduğunu belirten Bunni, “Odun gibi kuru bir yerde depolanabilir. Herhangi bir kimyasal madde içermediği gibi sağlık sorunu da teşkil etmiyor.” dedi.
Birçok yakınının ısınmak için ağaç kestiğini ancak son dönemde bunun azaldığını aktaran Bunni, “Sebebi de zeytin küspesinin odunun yerini almasıdır. Küspe ucuz bir yakacak maddesi.” diye konuştu.
